Overgangsklachten en wat je eraan kunt doen

In de overgang, of menopauze, verandert er veel in je lichaam. Dat heeft voor veel vrouwen een flinke impact op hun dagelijks leven. Toch hebben artsen vaak nog een blinde vlek als het gaat om overgangsklachten en verwarren ze die bijvoorbeeld met burn-outklachten. Lees in dit blog wat er in je lichaam verandert tijdens de overgang, welke klachten je kunt ervaren en hoe je je klachten wat kan verlichten.

Een derde ervaart overgangsklachten

Waar één op de vijf vrouwen niet of nauwelijks overgangsklachten ervaart, raakt een derde van de vrouwen in de overgang hormonaal wel behoorlijk van slag, schrijft Marieke van Twillert op Gezondheidsnet.nl. Die vrouwen hebben ‘s nachts bijvoorbeeld last van slapeloosheid en nachtzweten. Overdag kunnen dat andere klachten zijn, zoals opvliegers, vergeetachtigheid, prikkelbaarheid, hartkloppingen en spier- of gewrichtsproblemen.

Waarom de ene vrouw meer last heeft van de overgang terwijl de ander er fluitend doorheen gaat, is nog niet bekend, geeft gynaecoloog Dorenda van Dijken aan in het artikel. Van Dijken, die verbonden is aan het OLVG in Amsterdam en voorzitter is van de Dutch Menopause Society, zegt dat er onder artsen nog veel onbegrip is rondom de overgang. “Dat geldt voor gynaecologen, die ook niet alles weten, maar ook voor huisartsen, bedrijfsartsen en reumatologen. Sommige vrouwen hebben ernstige klachten en die moet je serieus nemen.”

Ervaar je veel overgangsklachten? Blijf er niet mee rondlopen.

Dit verandert er in je lichaam

Vanuit Ellesie geven we regelmatig webinars over dit onderwerp en het begint allemaal bij het vrouwelijk geslachtshormoon oestrogeen. In de overgang stopt de productie van oestrogeen. Je lichaam maakt ook op andere manieren oestrogeen aan, onder meer in de bijnieren. En het hormoon wordt opgeslagen in je vetweefsel. Maar dat is vele malen minder.

De rol van oestrogeen

Oestrogeen beïnvloedt de werking van de hypothalamus, een soort thermostaat in de hersenen. Zonder oestrogeen raakt deze van slag en kan het lichaam plotseling enorm verhit raken. Dat zijn de opvliegers. Oestrogeen is bovendien de grote collageenbouwer, aldus Els van Doorn, oprichter van Ellesie. “Collageen zorgt voor elasticiteit in je huid en bloedvaten. Als de productie van oestrogeen ophoudt, worden je huid en bloedvaten slapper en is je haardos niet meer wat het geweest is. Oestrogeen bedient ook de banden en pezen. Daardoor kun je in de overgang spier- en gewrichtsklachten krijgen.” Ook de aanmaak van andere hormonen neemt af, zoals oxytocine, progesteron en testosteron. Al daalt het testosteron vele malen langzamer en geleidelijker dan dat progesteron en oestrogeen dit doen.

Wat gebeurt er precies met je hormonen in de overgang? Lees hier verder.

Op de langere termijn vergroot de overgang het risico op botontkalking (osteoporose), hart- en vaatziekten en dementie. En veel vrouwen kampen met vaginale droogheid, blaasontsteking of ongewild urineverlies. Ook is de kans groot dat je wat meer buikvet kunt krijgen, wat je als vervelend kunt ervaren. Maar in je buikvet wordt wel wat oestrogeen aangemaakt en opgeslagen. Ook werkt het licht beschermend tegen hart- en vaatziekten en botontkalking.

Het effect van stress en voeding

Over het algemeen maakt stress je overgangsklachten erger, en omgekeerd. Van Doorn zegt: “Vermijd daarom werkstress waar je kan, al is dat soms makkelijker gezegd dan gedaan. Soms worden burn-outklachten verward met overgangsklachten. Dat is iets waar huisartsen en bedrijfsartsen meer rekening mee zouden moeten houden.” 

“Mijn burn-outdiagnose paste niet bij mijn gevoel.” Lees Liesbeths persoonlijke verhaal.

Belangrijk is dat vrouwen in de overgang op hun voeding en leefstijl letten. Sommige voeding werkt prikkelend op overgangsklachten. Dit geldt bijvoorbeeld voor koffie, alcohol, roken, sommige specerijen en citrusfruit. Meer bewegen helpt veel klachten te verminderen. 

En hoe zit het met seksuele veranderingen? “Het is een fabel dat vrouwen na de menopauze niet meer gevoelig zijn voor seksuele prikkels. Er is maar een relatief kleine groep, circa 10 tot 15 procent, die écht geen zin meer heeft. Dat komt vaak door een verlaagd testosteron.”

Heb je last van seksuele problemen? Lees hier hoe we je in veiligheid en vertrouwen helpen. 

Hormoontherapie voor ernstige klachten

Voor wie ernstige overgangsklachten heeft, is er hormoontherapie. In Nederland gebruikt 5 procent van de vrouwen dit, in andere Europese landen is dat veel hoger: 25 tot 40 procent. Van Dijken vertelt: “Ik denk dat dit komt door onze calvinistische volksaard, we moeten van onszelf niet zeuren. Ook zijn we huiverig omdat een paar jaar geleden in de media is gemeld dat hormoontherapie de kans op borstkanker verhoogt. Maar dat ligt echt genuanceerder. Langdurig gebruik van de pil en meer dan acht tot tien glazen alcohol per week zorgen voor een groter risico op borstkanker dan hormoontherapie.” 

Francis is net gestart met hormoontherapie. Lees hier haar verhaal.

Na de overgang

En wat gebeurt er ná de overgang? Dan begint een stabiele periode. Sommige dingen komen niet meer terug. Je zult geen volle haardos meer krijgen, je spieren zijn stijver geworden. Maar je kunt je verheugen op kleine verbeteringen. Vrouwen met migraine hebben grote kans dat dit verdwijnt. De concentratieproblemen verbeteren, de warmteklachten verminderen. Het stabiliseert zich allemaal.