Uitstrijkje

Baarmoederhals Onderzoek, cervixcytologie, in de volksmond het uitstrijkje van de baarmoederhals of baarmoedermond genoemd. Hoe je het ook noemt; doel van dit onderzoek van de baarmoederhals is preventief te screenen op afwijkende cellen - dysplasie nagaan of er HPV in jouw uitstrijkje zit en tijdig ontdekken of jij risico loopt op baarmoederhalskanker. Mocht je je afvragen wat baarmoederhals onderzoek in het bevolkingsonderzoek kost? Het is gratis, kost je slechts 10 minuten en kan letterlijk je leven redden. 

Je kunt een uitstrijkje laten maken naar aanleiding van klachten of deelnemen aan het Nederlands bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker. Ontvang jij een afwijkende uitslag na je uitstrijkje, dan kun je bij Ellesie terecht voor het gynaecologisch vervolgonderzoek. Lees hieronder meer over baarmoederhals- en vervolgonderzoek.

Wil jij weten wanneer je een uitstrijkje laat maken en wat de uitslag van je uitstrijkje betekent? Scroll dan een stukje verder door. 

Baarmoederhalsonderzoek naar HPV

Met baarmoederhalsonderzoek wordt nagegaan of jij het humaan papillomavirus (HPV) bij je draagt én hoe groot jouw kans op baarmoederhalskanker is. Je kunt meedoen met bevolkingsonderzoek, het baarmoederhalsonderzoek zelf aanvragen bij je huisarts en onze kliniek. 

HPV is een virus dat bijna iedereen wel een keer krijgt, doordat het ontzettend besmettelijk is. Meestal wordt het tijdens seks overgedragen, maar huid-op-huid contact is al genoeg; zelfs afdrogen met dezelfde handdoek! Door HPV kan op veel plekken in het lichaam kanker ontstaan: de anus, vagina, vulva, penis en mond/keel. Ook is HPV de belangrijkste veroorzaker van baarmoederhalskanker. Vaak merk je er weinig tot niets van dat je HPV hebt, maar het virus zorgt wel voor afwijkende cellen in de baarmoederhals. 

Met een thuistest voor baarmoederhalsonderzoek achterhaal je of je HPV bij je draagt. Of daardoor afwijkende cellen in jouw baarmoederhals zijn ontstaan, ontdek je pas als je een uitstrijkje laat maken. Belangrijk dus dat baarmoederhalsonderzoek. 

Het goede nieuws is dat bij 8 op de 10 vrouwen hun lichaam de HPV of afwijkende cellen binnen circa 2 jaar opruimt. Blijf je echter langdurig besmet, dan kan baarmoederhalskanker ontstaan. Gelukkig ontwikkelt HPV zich langzaam; er kan wel 10-15 jaar overheen gaan. Ook krijgt minder dan 1% van de vrouwen bij wie HPV wordt gevonden in het baarmoederhalsonderzoek ook daadwerkelijk baarmoederhalskanker. 

Toch is er zo snel mogelijk bij zijn belangrijk, want in de voorstadia is baarmoederhalskanker meestal nog goed behandelbaar. En dat is reden om niet meteen te schrikken als jouw baarmoederhalsonderzoek aantoont dat er afwijkende cellen in je baarmoederhals zijn gevonden en je verwezen wordt voor vervolgonderzoek. 

Gynaecologisch baarmoederhalsonderzoek Ellesie

Word jij bij de uitslag van jouw uitstrijkje verwezen voor vervolgonderzoek, dan kun je daarvoor terecht bij onze vrouwenkliniek. Bij jouw consult en gynaecologisch baarmoederhalsonderzoek:

Baarmoederhalsonderzoek: kolposcopie

Het kijkonderzoek wordt kolposcopie genoemd en ook wel geschreven als colposcopie. Hoe een kolposcopie werkt, zie je in deze video.

Tijdens het kijkonderzoek doet de gynaecoloog wat aankleuringen. Ervaar je een licht prikkelend gevoel, dat komt doordat je baarmoedermond wordt aangestipt met een speciale vloeistof oplossing. Daardoor  ziet de gynaecoloog het verschil beter tussen gezond en afwijkend weefsel, hoe afwijkend de cellen zijn en hoe groot het afwijkende gebied is. 

Op basis van de bevindingen van de kolposkopie bespreekt de gynaecoloog met jou of biopsie of lisexcisie van je baarmoederhals nodig is. Zo ja, dan wordt direct weefsel afgenomen. Bij een biopsie is dit een klein stukje weefsel en heb je geen verdoving nodig. Bij lisexcisie neemt de gynaecoloog een groter weefselmonster af onder verdoving. 

In alle gevallen gaat het weefselmonster uit het gynaecologisch baarmoederhalsonderzoek voor verder onderzoek naar een patholoog. De uitslag krijg je per brief.

Is het maken van een uitstrijkje pijnlijk?

Voor de meeste vrouwen is het maken van een uitstrijkje niet pijnlijk. Wel kan het inbrengen van de eendenbek (officieel: speculum) en de spatel of het (cervix) borsteltje waarmee slijmvlies van je baarmoederhals wordt afgehaald onaangenaam aanvoelen. Sommige vrouwen ervaren een soort menstruatiepijn na het uitstrijkje. 

Wanneer uitstrijkje laten maken?

Wanneer jij een uitstrijkje laat maken, beslis je altijd zelf. Zit er baarmoederhalskanker in je familie, dan kunnen we ons indenken dat je je wilt laten testen. Overigens kunnen we je nu al geruststellen: baarmoederhalskanker is niet erfelijk. Wel raden we jou en alle andere vrouwen in de leeftijdscategorie 30 tot 60 jaar aan om gehoor te geven aan de oproep voor het bevolkingsonderzoek. Wanneer het nog meer verstandig is om een uitstrijkje te laten maken én wanneer je beter géén uitstrijkje laat maken, lees je hieronder: 

Hoe vaak uitstrijkje laten maken?

Elke 5 jaar worden in Nederland alle vrouwen die staan ingeschreven bij de gemeente en in de leeftijdscategorie van 30 tot 60 jaar vallen, opgeroepen om bij hun huisartsenpraktijk een uitstrijkje te laten maken voor het bevolkingsonderzoek. Deze frequentie kan afwijken in verband met je leeftijd of de uitslag van je vorige uitstrijkje. Hoe vaak je daarnaast nog een uitstrijkje laat maken, hangt af van of je klachten hebt. 

Uitstrijkje en leeftijd

Wij weten dat veel vrouwen zich afvragen waarom een uitstrijkje maken is verbonden aan leeftijd: waarom een uitstrijkje vanaf 30 jaar en tot 60 jaar? Voordat jij de leeftijd van 30 jaar bereikt, is jouw lichaam goed in staat om het HPV op te ruimen en na het passeren van de 60 jaar loop je veel minder kans op baarmoederhalskanker. 

Dit is ook waarom je op de leeftijd van 45 en 55 jaar alleen voor het bevolkingsonderzoek wordt uitgenodigd als je uitstrijkje in het voorgaande baarmoederhalsonderzoek cellen met het HPV bevatte. En de reden dat je op 65-jarige leeftijd nogmaals kunt worden uitgenodigd. 

Uitstrijkje bij klachten

Ervaar jij klachten zoals abnormale vaginale afscheiding, vage onderbuikklachten, pijn of bloedverlies na het vrijen, bloedverlies na seks, buiten je menstruatieperiode om of na de overgang? Ga dan niet het 5-jaarlijkse bevolkingsonderzoek afwachten, maar laat een uitstrijkje maken bij je huisarts of onze vrouwenkliniek. 

Uitstrijkje tijdens zwangerschap 

Beter laat je geen uitstrijkje maken tijdens je zwangerschap ook al is het baarmoederhalsonderzoek medisch gezien niet gevaarlijk. Wel kan het ongemakkelijk zijn en bijvoorbeeld bloedverlies tot gevolg hebben. 

Uitstrijkje na bevalling

Je kunt met een gerust hart een uitstrijkje laten maken vanaf 6 weken na je bevalling. Tip: plan een uitstrijkje voor na je bevalling als je tijdens je zwangerschap niet mee aan het bevolkingsonderzoek. Dit kun je gemakkelijk doen in reactie op de oproep voor het uitstrijkje. 

Uitstrijkje maken als je ongesteld bent? 

Nee, een uitstrijkje laten maken als je ongesteld bent, kan niet omdat de cellen door het bloed niet goed onderzocht kunnen worden. Verplaats je afspraak en laat het uitstrijkje na je menstruatie alsnog maken. 

Uitstrijkje uitslag

Liet jij baarmoederhalsonderzoek doen via het bevolkingsonderzoek, dan duurt het gemiddeld 4 weken voor je de uitslag hebt. Jij en je huisarts krijgen een brief. De uitslag van een thuistest wordt alleen jou per brief toegestuurd. Hoe snel je de uitslag hebt als je op eigen initiatief een uitstrijkje laat maken bij je huisarts of onze kliniek varieert en kun je het beste navragen op het moment dat het baarmoederhalsonderzoek plaatsvindt.

Schrik niet meteen als je er afwijkende cellen (PAP 2 tot en met 5) in jouw uitstrijkje zijn gevonden. Lees eerst wat de uitslag van jouw uitstrijkje betekent en waarom vanaf de uitslag PAP 2 gynaecologisch baarmoederonderzoek wordt aangeraden.

Niet goed te beoordelen: PAP 0 uitstrijkje

Zie je ‘Niet goed te beoordelen staan’ in de brief van het bevolkingsonderzoek? Dit is gelijk aan de uitslag: PAP 0-uitstrijkje. Het betekent dat de cellen niet goed konden worden beoordeeld. Plan een nieuw uitstrijkje in voor 6 weken na je eerste uitstrijkje.

Geen HPV: PAP 1 uitstrijkje

Geen HPV in jouw uitslag? Dit staat gelijk aan PAP 1-uitstrijkje. Dit goede nieuws geldt voor het overgrote deel van de vrouwen die meedoet aan het bevolkingsonderzoek. Het betekent dat de cellen in orde zijn en je zo’n minimale kans hebt op baarmoederhalskanker dat je pas over 5 jaar weer een uitstrijkje hoeft te laten maken. Heb jij deze uitslag en de leeftijd van 40 of 50, dan hoef je zelfs over 10 jaar pas weer terug te komen.

HPV en afwijkende cellen

Onder de uitslag ‘HPV en afwijkende cellen’ van het bevolkingsonderzoek vallen het PAP 2-uitstrijkje, PAP 3-uitstrijkje, PAP 4-uitstrijkje en PAP 5-uitstrijkje. Hoe hoger de score hoe hoger jouw kans op baarmoederhalskanker. Hieronder uitleg en advies per PAP-uitslag:

PAP 2 uitstrijkje

Bij een PAP 2 uitstrijkje heb je geen baarmoederhalskanker, maar wel HPV en enkele licht afwijkende cellen. Vandaar de uitnodiging om over 6 maanden opnieuw een een uitstrijkje te laten maken. Dan weet je of de cellen nog steeds gezond zijn.

Worden in dit controle-uitstrijkje wel ongewone cellen gevonden? Ook die ruimt je lichaam naar alle waarschijnlijkheid binnen 2 jaar vanzelf op. En dus kun je met een gerust hart je volgende baarmoederhalsonderzoek in het bevolkingsonderzoek afwachten.

PAP 3 uitstrijkje

Bij een PAP 3a-uitslag zijn er licht afwijkende cellen in je baarmoederhals gezien. 

Bij een PAP 3b-uitslag, dan zijn er meer afwijkende cellen. 

In beide gevallen raden we je gynaecologisch baarmoederonderzoek naar de onrustige cellen aan. Met PAP 3a is de kans is groot dat je geen behandeling nodig hebt en bij PAP 3b met een eenvoudige behandeling geholpen bent.

PAP 4 uitstrijkje 

Levert jouw uitstrijkje de uitslag PAP 4 op, dan zijn er ernstig afwijkende cellen in je baarmoederhals gevonden tijdens het onderzoek. Plan snel gynaecologisch baarmoederonderzoek bij ons in. Bij de meeste vrouwen volgt daarop behandeling van de baarmoederhals. 

PAP 5 uitstrijkje 

Levert jouw uitstrijkje uitslag PAP 5 op, dan zijn er zeer ernstig afwijkende cellen in je baarmoederhals gevonden. Bezoek ons zo snel mogelijk voor gynaecologisch baarmoederonderzoek en houd er rekening mee dat vaak uitgebreide behandeling noodzakelijk is.  

Behandeling bij een afwijkend uitstrijkje

Als blijkt dat de afwijkende cellen verwijderd moeten worden, behandelt de gynaecoloog je meestal met een lis-excisie. Dit houdt in dat hij of zij een kegelvormig stukje weefsel van de baarmoedermond neemt. Deze ingreep gebeurt onder plaatselijke verdoving met een elektrisch verhitte lis. De behandeling is snel (ca. 15 minuten) en je voelt er weinig van. Achteraf kun je last hebben van wat bloedverlies, wat na een paar dagen iets heviger kan worden en tot ongeveer vier weken aan kan houden.

Een andere mogelijke behandeling is conisatie. Dit lijkt op een lis-excisie, maar de gynaecoloog gebruikt hierbij een mes in plaats van een lis om het kegelvormige weefsel weg te snijden. Je wordt onder narcose gebracht of krijgt een ruggenprik. Ook na deze ingreep kun je last hebben van wat bloedverlies dat een aantal weken aan kan houden. Bij beide behandelingen raden we af in de weken erna te sporten, vrijen, zwemmen of in bad te gaan. Douchen kan wel gewoon. Na een aantal weken kom je weer op controle.

Meer weten? Bekijk de video’s van degynaecoloog.nl. Vraag ook gerust aan je gynaecoloog meer informatie over voordelen, risico’s en gevolgen van deze behandelingen.

Ellesie kliniek voor vrouwen

Ellesie is de enige kliniek in Nederland die volledig is gespecialiseerd in de vrouwelijke cyclus. Wij herkennen jouw klachten en begrijpen de impact ervan op jouw dagelijks leven. Zowel thuis als op het werk. Wij bieden je graag de zorg die bij jou past. Met advies op het gebied van leefstijl, voeding en mindset en waar nodig met (niet-hormonale) medicatie.


Waar heb je last van, vragen over of zoek je hulp bij? Wij helpen je verder. Zodat klachten worden weggenomen en jij weer helemaal jezelf kan zijn.

Bevolkingsonderzoek

Meer informatie vind je op:

https://www.rivm.nl/bevolkingsonderzoek-baarmoederhalskanker

https://www.bevolkingsonderzoeknederland.nl/